İLİŞKİ ve İÇE AÇILIM

“Evrenin mutluluğudur sevgi. Ama mutlulukla her şey bitmez. Bir buluşmadır sevgi. Ama eşit ölçüde bir ayrı düşme yoksa, buluşma da olmaz. (…) Sevginin kesin egemenliği hiçbir zaman gerçekleşemez.”

D. H. Lawrence – Anka Kuşu

İlişki demek “çıplak bilgi” demek. Tiksinilebilir kuytularını açmak, göstermek, ilişkide bunu göze almak demek. Sevişmeden, soyunmadan olamaz olan şey. Kendiyle ilişkide çıplak bilgi nasıl olur bilemedim. Mümkünatı var, ama yürünebilir, tanımlı yolu ne? İnsan, insana göredir. Yalnız yaşamak, varolmak olanaksız değil. Yalnızca insanoğlu seçimi bu değil. İnsan karşıdakinden önce kendine naz trip olarak yalnızlık kartını çekiyor.

İlk vurucu, şaşırtan durağım: Anlam olmadan yaşamak olası. Kendime, deneyime, şeylere, düzen ve düzensizliklere tanıklık, yaşamsal kısıtlılığı deneyimleyen varlığın yanına kârdır. O halde, yaşayıştan hiçbir şey almamış anlamamış görünen küçük adamlara saygı ve övgü. Anlatamam. Veya anlatmam, susarım. Bilmem.. Bilmemek bir yordam olabilir mi? Pekala olur. (Gerçi daha çok neyi bildiğimi bilmem diye inanıyorum.) Tutuk, korkak, ol’amayan bilmelerden sonra, bilmeme yolu haydi haydi olası. Şu an hiçbir şey olmuyor, hiç de olmamış olabilir. Bu, çıldırmalık şey değil. Hepimiz şampiyonuz, “sakin, şampiyon!” denesi.

Ya tüm yazdıklarımı yazar yazmaz silerim, ya yaşam beni veya yaptıklarımı siler. İlerleyesi olan yaşam, kutsal nefes.. İş pratiğinde, danışan görüşme notlarımı nadiren tekrar okurum. Adeta ne yazarsam yazayım, bir daha bakmama güvencesiyle rahat kayıt alıyorumdur. Yaz geç, daha öğrenciliğimde ve iş çırağıyken de öyleydim, hem ayrıca imanına kadar sırdaş. O yazma, yalnızca kırk yılda bir gerekirse, filmi geriye sarabilme olanağı. Yazan yazmasa bile, kıpırdamaz yaşamaz durmayı başarsa bile an’larla değişen, başka dona giren biri olacaktı. Yazınca, yaşayınca değişim yani başkalaşma garantili ve kavranabilir oluyor. Yazma değişimin göstergesi oluyor. Şiir ve roman sinema gibiler ama ilkel birer zaman sanatı. Okuyan farklı mı, o da her an değişir. Aynı sabit kitap gibi şeyleri, değişegelen bir alıcı olarak yinelemelerinde farklı deneyimlerle okur. Doğrusu, farklı kişi olmaya birikimleriyle zorlanır. Yazanlıkla karşılaştırıldığında okur-alıcı kendi değişimini sıklıkla dolaylı bilir, ya bilmez, ya bilmezden gelir.

Benden bizden bir adım önde olan sevdik yakınımız bizi hem çok rahatlatıyor hem özgünlüğüyle büyük bir yoklukta bırakıyor. Yaşanmışlık despotu oluyor. İnsanın nefesi gelişir değişirse ilişkisi yeni baştan yaratılıyor. İlişkideki çiftimiz (muhatap) buna direnmek, zorlanmakla görevli. Değişmiş olan, aynı zamanda değişim zalimi. Hele duraksamayan, ilerleyici bir değişir ise. Artık terim “değişir”e geçtik: Burada değişir yazar gibi.. Nefesi yetmezse, en iyi bir ilişki çifti-eşi, değişirin peşinden nefessiz kalakalır. Ve değişirde bir zındıkla, haksızla karşılaştığını savunur. Oysa hepi topu kendi akciğeri ve esnekliği yetmemiştir. Duygumuz çok güçlü ve iç tutarlıyken dahi durumu, an’ı ve hakkını ıskalıyor olabiliriz. Bunu zaman ve diğer dönüşümler gösterecek.

Sanırım ilişkiler en iyi zamanlarında bile, olmalar ve olmamalar biçiminde, alternatif/dalgalı akım gibi yürüyor. Örgüsünde “olmamalar” (örneğin zorlayıcı kavgalar) bulunmayan ilişkiler taşıma suyla çevrilen değirmenler. Onları gördüğün yerde “tıkanacak” de geç. Tek ki, insanlar salt olmazlık halindeki bireysel ve çift durumlarını sabit bir enerjiyle ömür boyu sürdürebilir. Dünya, içi boşken boş boş taşınan ilişkilerle dolu. O da bir serbestiyet. Bitenlere, ölenlere hatta intihar ve benzerlerine duraksama ve reddedici şaşkınlık gerekmez. “Başkalarıyla kurduğumuz ilişkilerin kendimizi yoksullaştırması kuramsal olarak olanaksızdır,” diyebilmek isterim. Tümevarıma buralardan bir yol var mı, bilmiyorum. Gönlüm böyle bir iddiadan yana. Öteki daha yumuşak çıkarsama ve iddia şöyle: “Herkeste zaten kendinle, kendiliğinin bir unsuruyla ilişkiye girersin.” Hele aşk aynadır, aşık bakan, sevilense ayna sırrıdır. Sana ne yaparsa yapsın, neye mal olursa olsun. Kutsal yangın ve ateşin ışıtmasıdır. Pahalı aydınlanmadır. Herhangi bir ilişkilenme kendini daha fazla anlamayı kolaylaştırır. Ama seni buna zorlamaz, belki zorlayanına aşk diyoruz. Bilmeme, susma hakkın baki.

Kendimi hem içimden, hem dış ilişkilerimden geliştirebilir, zenginleyebilirim. Birleşmek biyolojik yeteneğimiz ve ruhsal yöndeki olanağımızın kalıbı. Varlık ve yokluk için, dışa saçılmak ve nükleer güçlenmek için. Seks tarikatları o kadar boş değiller. Seni birisiyle göbeğinden bağlayan şeylerin bilinçli alıcısı hatta sapığı olacaksın, ol. Senin kanın ve canın da bir başkasının biricik zenginlik hedefi olabilir. Ruslar bütün zenginliği sadece içebakışla içlerinde bulacak olsa, hiç sıcak Akdeniz’e inmek, Ortodoks ekümenik başpiskoposluk merkezi olarak gördükleri İstanbul’u nihai olarak kuzeyden fethetmek isterler miydi?

Şimdi gördüğüm anladığım, ilişkide ve ruh dünyasında yaşanmamışlar var, yaşanmayacaklar olabilir. Ama asıl, sevenin nedense yaşanmayacak öngördükleri var. Sen fena sevenin bu coşkulu tutukluğu son derece dar bir zevkyolu gibi. Veya sulu dar kanalın belki bizzat umudun ve bedenini korkutan içsel keşiflerince diken diken karıştırılıyor.. Bu tam bir sakin bir umutsuzluk, seven alçaklığı.. Ama avaz avaz susmak veya bağırmak, ses patlatmak ilişki ve insan kaderi. Hep umut hep acı veya acıtma iç içe. Umutsuzlarda da umut var. İlişkiden ömür boyu kaçınan, en arayışlı sessiz o; kilidinin, hatta sandığının kırılmasını istiyor.

Hem bensin,

Hem senim,

Hem her’sin, her’im…

“Aşk bağlanmasına gelince, sıkmaya başladığı an bir yana bırakılması daha iyi olur. Erkeklerle kadınlar sevmek zorundadırlar demek saçmalıktır. Erkeklerle kadınlar sonsuzluğa değin birbirlerine inceden, değişken bir yolda bağlı olacaklardır; onlara herhangi bir “bağlanma” boyunduruğu vurmanın hiç de gereği yoktur. Tek töre, erkeğin erkekliğinde, kadının da kadınlığında durması, aradaki bağın bütün saygı değerliğiyle kendi kendine oluşmasını beklemesidir. Çünkü bu, ikisi için de yaşamın kendisidir.”

D. H. Lawrence – Anka Kuşu