[Yazıya vesile olan Selin Erkişi’ye minnetlerimi sunarım.]
Rüyanda ev veya araba gördüğünde o genellikle benliğin, ruhundur. Benliğinle, yaşamınla ilgili şeyler söyleyecektir. Senin rüya evinin girilmedik, kullanılmadık odası muhtemelen saf veya ilgisiz kalmış, dokunulmamış, kimseye açmadığın, dokundurtmadığın ruh kısımların demek olabilir. İyiye karşı kötü, veya kötüye karşı iyi kontrastları içerebilir. Üstünde fikir oynatmak, çağrışım yapmak gerek. Kişinin rüyanın geneli için ne hissettiği, içindeki belli görüntüler temalar hakkında ayrıca ne hissettiği üstüne düşünülmeli. Ayrıca söyleşerek birine açılmak tarzında olabilir. Açılınan kişi (düş yorumu arkadaşı) biraz düşten anlıyorsa soft sorularla rüya ve imgelerde gezinmeye yardım edebilir. Yol arkadaşının kendine ait güçlü imgeleri, tahminleri varsa sakınmadan söyleyebilir. Düş yorumlamak kişiyi öldürmek, asmak anlamına gelmez. Düş imgeleri güçlüyse plastik olarak dönüştürülebilir. Düşün resmi yapılabilir, grup içinde diğer bireylere roller verilerek drama biçiminde düş oynanabilir. Rüyada simge dili bilmek işe yarar, yol gösterir. Ayrıca çağrışım, yani içe bakış ve diyalog içinde çağrışım gerekli ve uygun olabilir.
Rüyada olmayan, aksayan işler, yaşamda tamamlayamadığın, veya halletmiş göründüğün halde bitirmediğin işlerin olabilir. Bitmemiş işler dosyası. Örneğin köpek, kurt imgesi erkek simgesi olup erkeklerle ilişkinin unsurları olabilir. Veya aynı zamanda kendi eril yanın olabilir. Asıl rüyanın yan sahnesi olarak görünse bile tekrar eden rüyalar veya rüya parçaları önemlerinin altını çiziyor sayılmalıdır. Uyanıp tekrar yattıktan sonra kaldığı yerden devam eden düş de öyle. Bir de uyandığında aşırı güçlü duygular üreten düş, kendisini unutmana direniyor, düşünmeni, çözmeni, eğilmeni istiyor olabilir; bu da bir önemlilik göstergesi.
Düşte evinin pejmürdeliği ruhunda görünenden/bildiğinden daha fazla yara, incinme var demeye gelebilir. Maksimum hızla, minimum ipucu bırakarak olay bölgesinden, bir yastan kaçmış olabilirsin. Bir de yalnız devam eden yaşamında, düş kırıklığına uğratıcı her durumu “zaten” ile başlayan, aynı çukura, acıdığın ve acındığın bölgeye göndermiş olabilirsin. Ya kaçınılmaz, ya seçilmiş yeğlenmiş travma gibi. Veya “acımadı ki” tavrı, becerisi gösterdiysen, bu pahalıya oturmuş, yormuş olabilir. Düşündeki harap ev yorulmuşluğunun, eski yorgunlardan oluşunun görüntüsü olabilir.
Evin oda sayısı, ya da düşteki sayılabilir, sayıya işaret eden unsurlar belli yaşına veya gerçek yaşamındaki sayıyla ifade edilebilir bir unsura işaret edebilir. Gene köpek, kurt heyecan olarak korku olarak arzu demeye gelebilir. Kediyse kadın imgesi olarak kadınlarla ilişkine ışık düşürebilir. Hem düşte hem uyanık yaşamında.
Örneğin hırsız korkusu.. Ya hırsız kalbini çalarsa? Halin nice olur? Her yeni ve kritik evreden geçen ilişkin, veya yaşam dönemecin bu düş parçalarını davet ediyor olabilir. Kadın düş görücü için erkek karakter aynı zamanda baba telafisi, bir duygusal ilişki pürüzünü temizleme umudu olabilir. Hiçbir kayıp yaşamamış bireyler bile dönemsel aşık oldukları anababalarından belli düşkırıklıkları yaşamıştır. Yeni ilişkiler hem eski çamur çukuru tehditleri hem de virajı son anda doğru şekilde alma olasılıklarıdır.
Kurtarma yazılıları ve bütünlemeler hiç bitmez. Ta ki o konudan gelen sorular artık soru gibi gelmeyene dek, spor olana dek. Yaşamımızda her an her yaşın ve her akademik sınıfın, yüksek lisans ve doktoranın soruları havuz, hatta okyanus gibi aynı anda sorulmakta bizlere boca edilmektedir. Biz yaşamda atlattıklarımızı çözdüklerimizi soru gibi algılamayız. Sıramız gelmeyenlerden, orayı görmedik dediklerimizden kırık not almayı da önemsemiyoruz. Kaldıysam kaldım. Sorumluluk başlıklarını adeta yaşımız, konumumuz ve esas kendimiz belirliyoruz. En sıkı sorular tam gündemimize uyan, hem geçersek sevindirecek hem yapamazsak çalışmadık, görmedik diyemeyeceğimiz sorular. İyi ilişkiler bize peynir ekmek gibi gelmez. Biraz sert bir güreşi kapışmayı sağlayan ilişkiler iyidir, onun gibi. İddia olmazsa para ve heyecan yok.
Kısa notlar halinde kenara yazdığın düşlerin bile uzun ömürlü olabilir. Hakkında konuşacak birilerini bulabilirsen kabus şölen olabilir. Kabus dahi kendinden, içinden sana hediyedir. Rüya hem kişiliğine, dünyayı algılayış ve yaşayışına gönderiyor, hem de gündelik hayatının, bugününün bilmecelerini soruyor, gündemini ortaya seriyor.
Bazı duygular düşte kendi paralelinde, bazı duygular ise zıtlarıyla sahneleniyor. Aşırı eğlenceli bazı düşlerinde hüznü araman gerekebilir. Bazı ürkünç düşlerin ise boşaltıcı biçimde çalışabilir! Genellikle bir düşte yakın mesafe yakın zamanı, uzak yerleşim uzak zamanı göstermenin düşsel yolu olabilir. Birincisi, unutmayalım düş neyse odur, illa anlamı büyük olmayabilir. Düş kendi başına değerlidir. İkincisi, düş bir şeyler söylüyor olabilir ve bunu ortaya çıkarırken mantıklı ve mantıkdışı bütün araçlar kullanılmalıdır. Adeta bir kerelik komple gizemmiş gibi. Genelde işleri nasıl yaptığımızı bilmek yol gösterir, düşte de işe yarayan ön şablonlar bulunur. Her gezinti yine de kendi kolaylık-zorluğunu ve deneyimini dayatır, tattırır.
18 Ekim 2013
Mehmet İbiş 